Μαρκέτος Σπύρος
Η παγκόσμια οικονομία βιώνει τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων ογδόντα ετών. Η κρίση αυτή ξεκίνησε στα τέλη του 2007 ως πιστωτική κρίση της Wall Street και στη συνέχεια μετεξελίχθηκε σε σοβαρή ύφεση της παγκόσμιας πραγματικής οικονομίας με αρνητικά ΑΕΠ, υψηλά ποσοστά ανεργίας και θεαματική βουτιά του διεθνούς εμπορίου, που στη συνέχεια ανακάμπτει εξίσου θεαματικά. Στην αρχή οι κυβερνήσεις των ισχυρών χωρών (G20) αντέδρασαν συντονισμένα και αποφασιστικά και απέτρεψαν το ενδεχόμενο μιας νέας Μεγάλης Ύφεσης, ανάλογης μ’ εκείνη του Μεσοπολέμου. Ωστόσο η διάσωση των τραπεζών και η ανάγκη στήριξης της πραγματικής οικονομίας που βρισκόταν σε ύφεση είχαν ως αποτέλεσμα την εκτόξευση των δημοσίων ελλειμμάτων και των χρεών. Έτσι, σε μια τρίτη φάση, η πιστωτική κρίση και η οικονομική ύφεση μεταμορφώθηκαν σε δημοσιονομική κρίση των κρατών, ιδίως της Ευρωζώνης. Υπό τον φόβο των ελλειμμάτων και των χρεών οι κυβερνήσεις έσπευσαν να αποσύρουν τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης των οικονομιών τους και να υιοθετήσουν στρατηγικές άμεσης δημοσιονομικής προσαρμογής. Η συντηρητική αυτή στροφή ισοδυναμεί με παραίτηση των δυτικών κυβερνήσεων από τα μέσα εσωτερικής οικονομικής πολιτικής που διαθέτουν για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, οπότε ο μόνος δρόμος που απομένει για την πολυπόθητη ανάκαμψη είναι η αύξηση των εξαγωγών και η δημιουργία εμπορικών πλεονασμάτων. Επειδή όμως είναι αδύνατον να γίνουν πλεονασματικές όλες οι χώρες ταυτοχρόνως είναι ορατός ο κίνδυνος να δούμε το διεθνές εμπόριο να γίνεται περισσότερο συγκρουσιακό ή και να ξεσπάσει ένας ανοικτός εμπορικός πόλεμος. Σε περιόδους μεγάλων οικονομικών κρίσεων σαν τη σημερινή, τα εμπειρικά οικονομικά μοντέλα των κεντρικών τραπεζών αχρηστεύονται επειδή αλλάζουν τελείως τα εμπειρικά δεδομένα. Εκ των πραγμάτων οι υπεύθυνοι της οικονομικής πολιτικής στρέφονται προς τη Θεωρία και την Ιστορία για να αντλήσουν χρήσιμα διδάγματα για το πώς πρέπει να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση. Το σύνθετο αυτό μάθημα επιχειρεί να αντλήσει τέτοια διδάγματα από το χώρο της ιστορίας και της θεωρίας των οικονομικών κρίσεων.