Κιουπκιολής Αλέξανδρος
Το «πολιτικό» στη σκέψη του εικοστού και του εικοστού πρώτου αιώνα αναφέρεται στην ειδοποιό διαφορά ή τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της πολιτικής πράξης σε αντιδιαστολή τόσο προς άλλου τύπου πρακτικές και διαδικασίες -κοινωνικές, οικονομικές, θρησκευτικές κ.ο.κ.- όσο και προς την πολιτική ως καθημερινές λειτουργίες και διαδράσεις που κινούνται στα θεσμικά πλαίσια της καθεστηκυίας τάξης.
Έτσι το «πολιτικό» στον στοχασμό του Carl Schmitt συνδέθηκε με την απόφαση του κυρίαρχου και με τη διάκριση φίλος-εχθρός, δηλαδή με έναν θεμελιώδη ανταγωνισμό που εγκαθιδρύει πολιτικές κοινότητες, ενώ στη σκέψη του Claude Lefort εντοπίζεται στη στιγμή της αρχικής δημιουργίας και θεσμοθέτησης ενός νέου κοινωνικού σχηματισμού.
Κεντρικός σκοπός μας είναι η κριτική διερεύνηση και αξιολόγηση διαφορετικών ερμηνειών του «πολιτικού» από την εποχή του Carl Schmitt ως τις μέρες μας, στο έργο στοχαστών όπως o Claude Lefort, o Michel Foucault, o Ernesto Laclau, η Chantal Mouffe, o Giorgio Agamben και οι Michael Hardt και Toni Negri.
Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην εννοιολόγηση της εξουσίας και της κυριαρχίας, στη συνάφεια πολιτικής και οντολογίας, δηλαδή στο πώς οι διαφορετικές συλλήψεις του «πολιτικού» συνυφαίνονται και αλληλεπιδρούν με διαφορετικές ερμηνείες της βασικής δομής της πραγματικότητας, καθώς και στις νέες μορφές πολιτικής συνάρθρωσης που αναδεικνύονται στην εποχή μας (κοινά, οριζοντιότητα, αντι-ηγεμονία).
Επιμέρους σημαντικά θέματα που εντάσσονται σε αυτή τη γενικότερη προβληματική είναι τα εξής:
1. Oι ιστορικές μεταλλαγές της πολιτικής στον εικοστό και εικοστό πρώτο αιώνα: βιοεξουσία, βιοπολιτική και μεταπολιτική (M. Foucault, G. Agamben, M. Hardt και T. Negri, J. Rancière, C. Mouffe, C. Crouch).
2. Δικτατορία, πολιτική της ηγεμονίας και της αντι-ηγεμονίας. Η δικτατορία ιστορικά και η δικτατορία του προλεταριάτου, η ηγεμονία κατά Gramsci και Laclau, η σύγκρουση κάθετης και οριζόντιας οργάνωσης στις σύγχρονες πολιτικές αντιστάσεις και η σχέση κυβερνήσεων και κινημάτων, στη Λατινική Αμερική και αλλού∙ ο μετα-αναρχισμός και η κριτική του κλασσικού αναρχισμού και της γκραμσιανής ηγεμονίας (K. Marx, V. Lenin, A. Gramsci, E. Balibar, E. Laclau. C. Mouffe, M. Hardt και T. Negri, C. Schmitt, R. Day, J. Beasley-Murray, M. Sitrin, S. Newman, J. Holloway, R. Zibechi).
3. Πολιτική αντιπροσώπευση και δημοκρατία (H. Pitkin, R. Manin, J. Mansbridge, E. Laclau, M.Hardt και T. Negri)
4. Τα «κοινά» και η ιδέα του κομμουνισμού σήμερα (A. Negri και M. Hardt, G. Agamben, S. Zizek, A. Badiou, J. Dean, R. Esposito)
5. Εξουσία-κυριαρχία, εθελοδουλεία και αντιστάσεις (E. de la Boétie, Sade, J. Butler, S. Lukes, M. De Certeau, J. Scott, M. Rosen)
6. Το πολιτικό ως πράξη, ως συμβάν και ως αναστοχαστική δημιουργία (S. Zizek, A. Badiou, Κ. Καστοριάδης).
7. Διακυβέρνηση, κυβερνητικότητα και νεοφιλελευθερισμός (M. Foucault, T. Negri, M. Rose, M. Bevir).
8. Η έννοια της απόφασης και της πολιτικής κυριαρχίας (C. Schmitt, J. Derrida, C. Mouffe).
9. Πολιτική θεολογία και νεότερη δημοκρατία (C. Schmitt, C. Lefort, M. Gauchet).
10. Κανονικότητα και η κατάσταση της εξαίρεσης (C. Schmitt, G. Agamben).
11. H θεωρία του αντάρτη στον C. Schmitt.
12. Μαρξισμός, η αυτονομία του πολιτικού και η πολιτική κριτική του αναρχισμού στον Μαρξ (K. Marx, M. Bakunin, P. Kropotkin, S. Newman, E. Balibar).
13. To πολιτικό ως αγώνας-σύγκρουση και ως διαβούλευση∙ αγωνιστική εναντίον διαβουλευτικής δημοκρατίας (H. Arendt, J. Habermas, C. Schmitt, C. Mouffe, B. Honig).
14. H αυτονομία του πολιτικού, η δύναμη της πολιτικής οργάνωσης και ο νόμος της ολιγαρχίας στην κοινωνιολογική σκέψη∙ θεωρίες των ελίτ (R. Michels, V. Pareto, M. Weber, M. Mann).
15. Η διαλεκτική του «πολιτικού» με την κριτική οντολογία και την ηθική: τι έχει προτεραιότητα, ποια είναι η κριτική λειτουργία της οντολογίας και της ηθικής σε σχέση με το πολιτικό, πώς μπορεί να αρθρωθεί σήμερα μια μη δογματική, ανοικτή οντολογία που να μην απωθεί το πολιτικό (M. Foucault, W. Connolly, S. White, S. Critchley).