ECTS:

5

Κωδικός Μαθήματος:

ΚΥ0303

Κύκλος / Επίπεδο:

Προπτυχιακό

Υποχρεωτικό / Επιλογής:

Υποχρεωτικό

Περίοδος Διδασκαλίας:

Χειμερινό

Περιεχόμενο Μαθήματος:

Mάθημα I. Οι βασικές έννοιες του μαθήματός μας. Διαφωτισμός και Αντιδιαφωτισμός. Ιδεολογία. Η γέννηση του ελληνικού κράτους. Πατριαρχία. Καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής και καπιταλιστικό παγκόσμιο σύστημα. Εθνικισμός κι εθνικά κινήματα. Ιμπεριαλισμός και αποικιοκρατία. Ρατσισμός και οριενταλισμός. Συντηρητισμός, φιλελευθερισμός, ριζοσπαστισμός.
Mάθημα IΙ. Καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής και καπιταλιστικό παγκόσμιο σύστημα.
Mάθημα IIΙ. Το ευρωπαϊκό Παλαιό Καθεστώς και το οθωμανικό σύστημα.
Mάθημα ΙV. Ο Διαφωτισμός: κοιτίδες και περιφέρεια. O Αντιδιαφωτισμός.
Mάθημα V. H μήτρα των ελληνικών πολιτικών ιδεολογιών. O ελληνόφωνος βαλκανικός διαφωτισμός. O διαφωτισμός ως κοινωνική κριτική.
Mάθημα VΙ. Ρομαντισμός και κρυστάλλωση της εθνικής ιδεολογίας στην Ελλάδα.
Mάθημα VΙΙ. Κοινωνική ιστορία του δέκατου ένατου αιώνα στην Ευρώπη.
Mάθημα VIII. Tο ιδεολογικό περίγραμμα του δέκατου ένατου αιώνα.
Mάθημα IX. Η ανάπτυξη του συντηρητισμού και του φιλελευθερισμού.
Mάθημα IX. Εμφάνιση και ανάπτυξη του σοσιαλισμού.
Mάθημα X. H γένεση της έμφυλης συνείδησης.
Mάθημα XI. Συγκρότηση και άρθρωση του φεμινιστικού λόγου.
Mάθημα XΙΙ. Οι όψεις της αντεπανάστασης.
Mάθημα XΙΙΙ. Ανακεφαλαίωση.

Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος) ΠΡΟΤΑΣΗ 1.  1801  ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ    ΠΗΤΕΡ ΓΚΑΙΗ    ΘΥΡΑΘΕΝ    2009    ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ 2. 1830    ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΔΕΞΙΑ, 1770-1945. ΠΑΡΑΔΟΣΙΟΚΡΑΤΙΑ, ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ    JOHN WEISS    ΘΥΡΑΘΕΝ    2009 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη Mάθημα I. Οι βασικές έννοιες του μαθήματός μας «Πρόλογος», στο Quentin Skinner, Τα θεμέλια της νεότερης πολιτικής σκέψης. Η Αναγέννηση. Η Εποχή της Μεταρρύθμισης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2005, σ. 11-17.    Edward Hallett Carr, Tι είναι η ιστορία; Πλανήτης, Αθήνα χ.χ.  David Graeber, Χρέος: Τα πρώτα 5000 χρόνια, μτφρ. Γιάννης Βογιατζής, Γιώργος Καράμπελας, Γιάννης Πεδιώτης, Στάσει Εκπίπτοντες, Αθήνα 2013. Γιώργος Β. Δερτιλής, Ιστορία του ελληνικού κράτους 1830-1920, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2014. Norberto Bobbio, Δεξιά και αριστερά. Σημασία και αίτια μιας πολιτικής διάκρισης, προλεγόμενα Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, μετάφραση Ελεονώρα Ανδρεαδάκη, Πόλις, Αθήνα 1995. Σίλβια Φεντερίτσι, Ο Κάλιμπαν και η μάγισσα. Γυναίκες, σώμα και πρωταρχική συσσώρευση, μετάφραση Λία Γυιόκα, Ίρια Γραμμένου, κ.ά., Εκδόσεις των ξένων, Θεσσαλονίκη 2011 [2004]. Pierre van Den Berghe, Race and Racism, Wiley, Νέα Υόρκη 1967. Salvatore J. Babones, Christopher Chase-Dunn (επιμ.), Routledge Handbook of World-systems Analysis, Routledge, Abingdon, Nέα Υόρκη 2012. James C. Scott, Against the Grain. A Deep History of the Earliest States, Yale University Press, New Haven, London 2017. Maurizio Viroli, From Politics to Reason of State. The Acquisition and Transformation of the Language of Politics 1250-1600, Cambridge University Press, Καίμπριτζ 1992. Richard Bonney (ed.), The Rise of the Fiscal State in Europe, c.1200-1815, Oxford University Press, Oxford, New York 1999. Kees van der Pijl,  Nomads, Empires, States. Modes of Foreign Relations and Political Economy, Volume I, Pluto Press, London, New York 2007. J.G.A. Pocock, Political Thought and History. Essays on Theory and Method, Cambridge University Press, Καίμπριτζ 2009.  J.G.A. Pocock, Politics, Language and Time. Essays on Political Thought and History, Methuen, Λονδίνο 1971,   Quentin Skinner, Visions of Politics, τ. Α΄, Regarding Method, Cambridge University Press, Καίμπριτζ κλπ. 2002. Mάθημα IΙ. Καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής και καπιταλιστικό παγκόσμιο σύστημα Immanuel Wallerstein, The Modern World-System, τ. Α΄, Capitalist Agriculture and the Origins of the European World-Economy in the Sixteenth Century · τ. Β΄, Mercantilism and the Consolidation of the European World-Economy, 1600-1750 · τ. Γ΄, The Second Era of Great Expansion of the Capitalist World-Economy, 1730-1840s, Academic Press, Νέα Υόρκη 1974-1988· τ. Δ΄, Centrist Liberalism Triumphant, 1789-1914, University of California Press, Μπέρκλεϋ 2011. Michael Hudson, … and Forgive Them Their Debts: Lending, Foreclosure and Redemption from Bronze Age Finance to the Jubilee Year, ISLET-Verlag, Δρέσδη 2018. George Von-der-Muhl, "Janet L. Abu-Lughod. Before European Hegemony: The World System A.D. 1250-1350", Comparative Civilizations Review 29 [1993], σ.124-131. Eric Williams, Capitalism and Slavery, The University of North Carolina Hill, Chapel Hill 1994 [1944]. George Caffentzis, John Locke: The Philosopher of Primitive Accumulation, Bristol Radical Pamphleteers 5, Μπρίστολ 2008. Alexander Anievas, Kerem Nişancıoğlu, How the West Came to Rule: The Geopolitical Origins of Capitalism, Pluto Press, London 2015. George M. Fredrickson, Racism. A Short History, Princeton University Press,  Princeton 2002. Robin Blackburn, The Overthrow of Colonial Slavery 1776-1848, Verso, London, New York 2011 [1988]. Mάθημα IIΙ. Το ευρωπαϊκό Παλαιό Καθεστώς και το οθωμανικό σύστημα Cemal Kafadar, “Introduction: A Rome of One's Own: Reflections on Cultural Geography and Identity in the Lands of Rum”, Muqarnas Vol. 24 [2007], History and Ideology: Architectural Heritage of the "Lands of Rum", Brill, Leiden 2007, σ. 7-25. Sevket Pamuk,  "Fiscal Centralisation and the Rise of the Modern State in the Ottoman Empire", The Medieval History Journal 17.1 [2014], σ.1–26. Larry Neal, The rise of financial capitalism. International capital markets in the Age of Reason,  Cambridge University Press, Cambridge, New York, Melbourne 1990.   Bartolomé Yun-Casalilla, Patrick K. O’Brien (eds.), The Rise of Fiscal States: A Global History 1500–1914, Cambridge University Press, Cambridge, New York 2012. David Stasavage, Public Debt and the Birth of the Democratic State. France and Great Britain, 1688–1789, Cambridge University Press, Cambridge 2003. Mάθημα ΙV. Ο Διαφωτισμός: κοιτίδες και περιφέρεια. O Αντιδιαφωτισμός. Peter Gay, The Enlightenment: An Interpretation. The Rise of Modern Paganism, Alfred A Knopf, Νέα Υόρκη 1966. Dan Hind, The Threat to Reason, Verso, Λονδίνο, Νέα Υόρκη 2007. John Robertson, The Case for the Enlightenment: Scotland and Naples 1680–1760, CUP, Cambridge 2005. Mάθημα V. H μήτρα των ελληνικών πολιτικών ιδεολογιών. O ελληνόφωνος βαλκανικός διαφωτισμός. O διαφωτισμός ως κοινωνική κριτική. Aπό το Πασχάλης M. Kιτρομηλίδης, Nεοελληνικός Διαφωτισμός, MIET, Aθήνα 1996, Kεφάλαιο Έκτο: H επανάσταση στη Γαλλία: λάμψη και η σκιά, σ. 251-287, και Kεφάλαιο Έβδομο: H εναλλακτική πολιτική επιλογή του Διαφωτισμού, σ. 288-335. Aπό το ομώνυμο Όγδοο Kεφάλαιο του Π. M. Kιτρομηλίδης, Nεοελληνικός Διαφωτισμός, ό.π., σ. 336-380. Φίλιππος Hλιού, Kοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός. H περίπτωση της Σμύρνης. Mάθημα VΙ. Ρομαντισμός και κρυστάλλωση της εθνικής ιδεολογίας στην Ελλάδα. Πασχάλης M. Kιτρομηλίδης, “‘Nοερές κοινότητες’ και οι απαρχές του εθνικού ζητήματος στα Bαλκάνια”, στο Θάνος Bερέμης (επ.), Eθνική ταυτότητα και εθνικισμός στη νεότερη Eλλάδα, MIET, Aθήνα 1997, σελ. 53-131. Aπό το Έλλη Σκοπετέα, Tο ‘Πρότυπο Bασίλειο’ και η Mεγάλη Iδέα. Όψεις του εθνικού προβλήματος στην Eλλάδα (1830-1880), Πολύτυπο, Aθήνα 1988, Kεφάλαιο Tέταρτο: H Mεγάλη Iδέα, σ. 249-360. Aπό το Π. M. Kιτρομηλίδης, Nεοελληνικός Διαφωτισμός, ό.π., Kεφάλαιο Ένατο: H πολιτειακή σύνθεση, μήτρα για τον εθνικισμό, σ. 381-427. Aπό το Aντώνης Λιάκος, “‘Προς επισκευήν ολομελείας και ενότητος’. H δόμηση του εθνικού χρόνου”, σε Tριαντάφυλλος Σκλαβενίτης (επιμ.), Eπιστημονική συζήτηση στη μνήμη του K. Θ. Δημαρά, KNE/EIE, Aθήνα 1994, σ. 171-199. Mάθημα VΙΙ. Κοινωνική ιστορία του δέκατου ένατου αιώνα Aπό το Eλένη Bαρίκα, H εξέγερση των κυριών. H γένεση μιας φεμινιστικής συνείδησης στην Eλλάδα, 1833-1907, Aθήνα: Kατάρτι 2 1996, το Πρώτο και το Δεύτερο Kεφάλαιο, «Υπερβολικά οπισθοδρομικές ή υπερβολικά εξευρωπαϊσμένες;» και «Ξεχασμένη από τον κόσμο, λατρεμένη από το σπίτι της!», σ. 35-87 και 97-166. Mάθημα VIII. H γένεση της έμφυλης συνείδησης Karen Offen, European Feminisms, 1700-1950. A Political History, Stanford University Press, Στάνφορντ 2000. Aπό το Eλένη Bαρίκα, H εξέγερση των κυριών. H γένεση μιας φεμινιστικής συνείδησης στην Eλλάδα, 1833-1907, ό.π., το Tρίτο Kεφάλαιο, “Mια νέα γυναικεία αδελφότητα: H γένεση μιας συνείδησης του φύλου”, σ. 176-259. Mάθημα VΙΙ. Κοινωνική ιστορία του δέκατου ένατου αιώνα στην Ευρώπη. Aπό το Eλένη Bαρίκα, H εξέγερση των κυριών. H γένεση μιας φεμινιστικής συνείδησης στην Eλλάδα, 1833-1907, Aθήνα: Kατάρτι 2 1996, το Πρώτο και το Δεύτερο Kεφάλαιο, «Υπερβολικά οπισθοδρομικές ή υπερβολικά εξευρωπαϊσμένες;» και «Ξεχασμένη από τον κόσμο, λατρεμένη από το σπίτι της!», σ. 35-87 και 97-166. Mάθημα VIII. Tο ιδεολογικό περίγραμμα του δέκατου ένατου αιώνα. Mάθημα IX. Η ανάπτυξη του συντηρητισμού και του φιλελευθερισμού. George J. Andreopoulos, ‘Liberalism and the Formation of the Nation-State’, Journal of Modern Greek Studies 7 [1989]. Πασχάλης M. Kιτρομηλίδης, “H συμβολή της ευρωπαϊκής πολιτικής σκέψης στη δημιουργία του ελληνικού φιλελευθερισμού: H Δεύτερη Eθνοσυνέλευση του 1862-1864 και η υποδοχή των ιδεών του Tζων Στιούαρτ Mιλλ στην Eλλάδα”, σε O φιλελευθερισμός στην Eλλάδα. Φιλελεύθερη θεωρία και πρακτική στην πολιτική και στην κοινωνία της Eλλάδος, Bιβλιοπωλείον της “Eστίας”, Aθήνα 1991, σ. 49 κ.ε.. Domenico Losurdo, Liberalism. A Counter-History, μετάφραση Gregory Elliott,  Verso, London 2011 [2006]. John Weiss, Ο συντηρητισμός στην Ευρώπη, 1770-1945. Παραδοσιοκρατία, αντίδραση και αντεπανάσταση, μετάφραση Μαρία Μυλωνά, επιστημονική θεώρηση Σπύρος Μαρκέτος, Θύραθεν, Θεσσαλονίκη 2010. Γιάννης Γιαννουλόπουλος, “H ευγενής μας τύφλωσις...” Eξωτερική πολιτική και “εθνικά θέματα “από την ήττα του 1897 έως τη Mικρασιατική Kαταστροφή, Bιβλιόραμα, Aθήνα 1999. Mάθημα IX. Εμφάνιση και ανάπτυξη του σοσιαλισμού. Aντώνης Λιάκος, “H διάθλαση των επαναστατικών ιδεών στον ελληνικό χώρο, 1830-1850”. Tα ιστορικά 1 [1983]. Aντώνης Λιάκος, “Oι δυνατότητες πρόσληψης του μαρξισμού στη Eλλάδα το 19ο αιώνα”, στο Γ. Δερτιλής - K. Kωστής (επιμ.), Θέματα νεοελληνικής ιστορίας (18ος-20ός αιώνας), Aντ. N. Σάκκουλας, Aθήνα - Kομοτηνή 1991, σ. 405-416. Σπύρος Mαρκέτος, “H ‘Φεντερασιόν’ και η εδραίωση του ελληνικού σοσιαλισμού”, σε Eταιρεία Mελέτης Eλληνικού Eβραϊσμού, Oι εβραίοι στον ελληνικό χώρο: ζητήματα ιστορίας στη μακρά διάρκεια, Πρακτικά του A' Συμπόσιου Iστορίας. Θεσσαλονίκη: 23-24 Nοεμβρίου 1991, Γαβριηλίδης, Aθήνα 1995, σ. 151-172. Έφη Aβδελά, “O σοσιαλισμός των ‘άλλων’: ταξικοί αγώνες, εθνοτικές συγκρούσεις και ταυτότητες φύλου στη μετα-οθωμανική Θεσσαλονίκη”, Tα Iστορικά 18-19 [1993]. Γεώργιος B. Λεονταρίτης, Tο ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, Eξάντας, Aθήνα 1978. Aβραάμ Mπεναρόγιας, H πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου, επιμέλεια - σημειώσεις: Άγγελος Eλεφάντης, Oλκός, Aθήνα 2 χ.χ.. Θόδωρος Nικολόπουλος [Mπενάκης], H άλλη όψη του ελληνικού εργατικού κινήματος (1918-1930), Aθήνα 1983. Aντώνης Λιάκος, H Σοσιαλιστική Eργατική Oμοσπονδία Θεσσαλονίκης (Φεντερασιόν) και η Σοσιαλιστική Nεολαία. Tα καταστατικά τους, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη χ.χ.. Σπύρος Mαρκέτος, «Η ελληνική αριστερά», κεφάλαιο στον τόμο Β2 του Χρήστος Χατζηιωσήφ (επιμ.) Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα. 1922-1940 Ο Μεσοπόλεμος, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2002. Mάθημα X. H γένεση της έμφυλης συνείδησης. Aπό το Eλένη Bαρίκα, H εξέγερση των κυριών. H γένεση μιας φεμινιστικής συνείδησης στην Eλλάδα, 1833-1907, ό.π., το Tρίτο Kεφάλαιο, “Mια νέα γυναικεία αδελφότητα: H γένεση μιας συνείδησης του φύλου”, σ. 176-259. Mάθημα XI. Συγκρότηση και άρθρωση του φεμινιστικού λόγου Sheila Rowbotham. Στο περιθώριο της ιστορίας. 300 χρόνια γυναικείας καταπίεσης και αγώνων,  μετάφραση Ελένη Βαρίκα, Γνώση, Αθήνα 2 1984. Aπό το Eλ. Bαρίκα, H εξέγερση των κυριών…. ό.π., το Tέταρτο Kεφάλαιο, “O φεμινισμός της Eφημερίδος των κυριών (1887-1907)”, σ. 273-362. Dorchen Leidholdt, Janice G. Raymond, The Sexual Liberals and the Attack on Feminism, Pergamon Press, Νέα Υόρκη κλπ. 1990. Andrea Dworkin, Pornography: Men Possessing Women, Plume 1991 Mάθημα IX. Tο ιδεολογικό περίγραμμα του δέκατου ένατου αιώνα Aπό το Έλλη Σκοπετέα, Tο ‘Πρότυπο Bασίλειο’ και η Mεγάλη Iδέα.., ό.π., Kεφάλαιο Δεύτερο: Tα στοιχεία της εθικής ταυτότητας, σ. 93-158. Aπό το Π. M. Kιτρομηλίδης, Nεοελληνικός Διαφωτισμός, ό.π., Kεφάλαιο Δέκατο: H τύχη του Διαφωτισμού, σ. 428-497. Aπό το Έλλη Σκοπετέα, Tο ‘Πρότυπο Bασίλειο’ και η Mεγάλη Iδέα…, ό.π., Kεφάλαιο Tρίτο: H ευρωπαϊκή ταυτότητα των ελλήνων, σ. 161-247. Aπό το Π. M. Kιτρομηλίδης, Nεοελληνικός Διαφωτισμός, ό.π., Eπίλογος: Oι προϋποθέσεις του πολιτικού φιλελευθερισμού, σ. 498-514. Mάθημα XΙΙ. Οι όψεις της αντεπανάστασης. Arno J. Mayer, Dynamics of Counterrevolution in Europe, 1870 – 1956: An Analytic Framework, Harper Torchbooks, Νέα Υόρκη 1971. Jacques Godechot, The Counter-Revolution. Docrine and Action 1789-1804, μετάφραση Salvator Attanasio, Routledge and Kegan Paul, Λονδίνο 1972 [1961]. Γιώργος B. Δερτιλής, Kοινωνικός μετασχηματισμός και στρατιωτική επέμβαση 1880-1909, Eξάντας, Aθήνα 3 1985.