ECTS:

5

Κωδικός Μαθήματος:

ΚΥ0604

Κύκλος / Επίπεδο:

Προπτυχιακό

Υποχρεωτικό / Επιλογής:

Υποχρεωτικό

Περίοδος Διδασκαλίας:

Εαρινό

Περιεχόμενο Μαθήματος:

Το μάθημα καλύπτει την ιστορία των ιδεών της πολιτικής αντίδρασης στην Ευρώπη τον καιρό που κύλησε από τη Γαλλική Επανάσταση ως τις ημέρες μας, με έμφαση αφενός στην ελληνική πολιτική ιστορία του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα και αφετέρου στις ημέρες μας. Εξετάζει αυτά τα ζητήματα σε συνάρτηση με τα κοινωνικά και διανοητικά τους συμφραζόμενα, κι επίσης επιδιώκοντας μια συγκριτική οπτική, η οποία να διακρίνει τις παράλληλες εξελίξεις στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες.

Κομβικά σημεία της ιστορίας που εξετάζουμε εδώ είναι, διεθνώς, οι έννοιες και η ιστορία της αντεπανάστασης, του φασισμού και της άκρας δεξιάς. Επίσης, στο ελληνικό πλαίσιο, η εξάπλωση των αντικοινοβουλευτικών οργανώσεων και ιδεολογικών ρευμάτων γύρω στα 1900, η καταλυτική επίδραση του σύγχρονου τύπου πολέμου στην πολιτική συνείδηση μεταξύ του 1912 και του 1922, οι κοινωνικές εντάσεις που προκλήθηκαν από το αγροτικό ζήτημα και τη Μικρασιατική Καταστροφή, η στρατοκρατική παλίρροια του Μεσοπολέμου που κορυφώθηκε στην κονδυλική και τη μεταξική δικτατορία, η ανάπτυξη φασιστικών τάσεων μεταξύ του πλέγματος εξουσίας και των αστών, και η δημιουργία μαζικών φασιστικών κινημάτων τη δεκαετία του 1940, που δρούσαν σε συνεργεία με φιλελεύθερες και συντηρητικές ελίτ.

Στην πορεία του μαθήματος θα διατρέξουμε πολλές πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές της πολιτικής και διανοητικής ιστορίας εκείνων των χρόνων, στις οποίες αποτυπώθηκαν οι κυμαινόμενες σχέσεις μεταξύ φιλελευθερισμού, συντηρητισμού και φασισμού.

Mάθημα Ι. Γενική εισαγωγή στο μάθημα. Το πλαίσιο του φαινομένου και οι βασικές εξηγητικές έννοιες. Άκρα δεξιά, φασισμός, ναζισμός, αντεπανάσταση, πατριαρχία και μισογυνική κουλτούρα, ρατσισμός, αντισημιτισμός, αντιρομανισμός, εθνικισμός, ιμπεριαλισμός, δουλεία, καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, καπιταλιστικό σύστημα.
Mάθημα ΙI. Οι καταβολές της ευρωπαϊκής άκρας δεξιάς τον δεκατο ένατο αιώνα. Γαλλική Επανάσταση και αντεπανάσταση. Παλινόρθωση και Λευκή Τρομοκρατία. Γενοκτονίες, αποικιοκρατία και ιμπεριαλισμός. Θρησκεία και επιστήμη. Οριενταλισμός, ρατσισμός, αντισημιτισμός, αντιρομανισμός, και κοινωνικός δαρβινισμός.
Mάθημα ΙII. Ιστοριογραφικές και πολιτικές προσεγγίσεις του φασισμού. Μαρξιστικές σχολές, ανθρωπολογία, ψυχολογία, πολιτισμικές σπουδές, κοινωνιολογία, πολιτική επιστήμη, ιστορία. Στάνλεϋ Πέην, Ζεβ Στερνέλ, Τζωρτζ Μος, Τιμ Μέησον, Ρότζερ Ήτγουελ, Ρότζερ Γκρίφφιν, Εμίλ Νόλτε, Εμίλιο Τζεντίλε.
Mάθημα ΙV. Aνατομία του φασισμού: η θεώρηση του Ρόμπερτ Πάξτον.
Mάθημα V. Aνατομία του φασισμού: οι μαρξιστικές θεωρήσεις.
Mάθημα VΙ. Η διανοητική προϊστορία του φασισμού στις ευρωπαϊκές χώρες. Αντεπανάσταση, αντισημιτισμός, δικαιολογήσεις του ιμπεριαλισμού, καθολικισμός, προτεσταντισμός και ορθοδοξία, οριενταλισμός, ρατσισμός, αντισημιτισμός, αντιρομανισμός, κοινωνικός δαρβινισμός.
Mάθημα ΙΙΙΧ. Η γέννηση των φασιστικών κινημάτων γύρω στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο φασισμός διεκδικεί την εξουσία. Συντηρητικοί, φιλελεύθεροι, και φασίστες.
Mάθημα ΙΙΧ. Καταβολές και μορφές της άκρας δεξιάς στην προπολεμική και τη μεσοπολεμική Ελλάδα. Τα πέντε ρεύματα της ακροδεξιάς. Ίωνας Δραγούμης. Εθνικός Διχασμός, αγροτικό και προσφυγικό ζήτημα. Μεσοπολεμικές δικτατορίες. Τοπικά μαζικά κινήματα.
Mάθημα ΙΧ. Ο φασισμός συντρίβεται στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μεταπολεμική οικονομική άνθηση, κορπορατισμός και περιθωριοποίηση της άκρας δεξιάς. Άκρα δεξιά και φασισμός στην Κατοχή και στον Εμφύλιο.
Mάθημα Χ. Άκρα δεξιά και φασισμός στη μεταπολεμική Ελλάδα, 1950-2010.
Mάθημα ΧΙ. Η αναβίωση του φασισμού και του αντιφασισμού στην Ευρώπη, 1970-2010. Τομές και συνέχειες μεταξύ Νέας Τάξης και Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Mάθημα ΧΙΙ. Φιλελεύθερη, συντηρητική και φασιστική άκρα δεξιά στο πλαίσιο της τερματικής κρίσης του καπιταλισμού.
Mάθημα ΧΙΙΙ. Ανακεφαλαίωση, συνολική συζήτηση.
Εκτός διδακτικών ωρών, προβολή ταινών σχετικών με τον φασισμό.

Το πρώτο και ουσιαστικότερο μαθησιακό αποτέλεσμα του μαθήματος είναι να μάθετε ν’ αναγνωρίζετε τις κοινωνικές δυνάμεις και τα ιδεολογικά σχήματα που ορίζουν την εποχή μας, και να τα κρίνετε. Κατά τα λοιπά, μετά τη συστηματική παρακολούθηση και επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος θα μπορείτε ν’ αναγνωρίζετε, να περιγράφετε, να προσδιορίζετε, να στοχάζεστε, να εξηγείτε, να ερμηνεύετε, να κρίνετε και να διακρίνετε στα βασικά τους στοιχεία: -Tα διανοητικά κινήματα του Διαφωτισμού και του Αντιδιαφωτισμού, και τη διαδοχική εμφάνιση των τριών θεμελιωδών ιδεολογιών του νεότερου κόσμου γύρω στην εποχή της Γαλλικής Επανάστασης, δηλαδή του συντηρητισμού, του φιλελευθερισμού και του ριζοσπαστισμού. -Tο πλαίσιο του φαινομένου και τις βασικές εξηγητικές του έννοιες: Άκρα δεξιά, φασισμός, ναζισμός, αντεπανάσταση, πατριαρχία και μισογυνική κουλτούρα, ρατσισμός, αντισημιτισμός, αντιρομανισμός, εθνικισμός, ιμπεριαλισμός, δουλεία, καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, καπιταλιστικό σύστημα. -Tη διανοητική προϊστορία του φασισμού στις ευρωπαϊκές χώρες, και τις καταβολές της ευρωπαϊκής άκρας δεξιάς τον δεκατο ένατο αιώνα. -Tις ιστοριογραφικές και πολιτικές προσεγγίσεις του φασισμού, και ιδίως τη θεώρηση του Ρόμπερτ Πάξτον καθώς και τις μαρξιστικές θεωρήσεις. -Tη γέννηση των φασιστικών κινημάτων γύρω στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, τις καταβολές και μορφές της άκρας δεξιάς στην προπολεμική και τη μεσοπολεμική Ελλάδα, και τα πέντε ρεύματα της ακροδεξιάς, και το πώς ο φασισμός συντρίβεται στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον κορπορατισμό και την περιθωριοποίηση της άκρας δεξιάς κατά τη μεταπολεμική οικονομική άνθηση. -Θα μάθετε για την Άκρα δεξιά και τον φασισμό στην Κατοχή και στον Εμφύλιο, καθώς και στη μεταπολεμική Ελλάδα, 1950-2020, κι ευρύτερα την αναβίωση του φασισμού και του αντιφασισμού στην Ευρώπη, 1970-2020. -Τη φιλελεύθερη, τη συντηρητική και τη φασιστική άκρα δεξιά στο πλαίσιο της τερματικής κρίσης του καπιταλισμού.

Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος) ΠΡΟΤΑΣΗ 1 41963340 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ. ΤΟΜΟΣ Γ2 ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΑΤΖΗΙΩΣΗΦ ΒΙΒΛΙΌΡΑΜΑ 2007 ΑΘΉΝΑ ΠΡΟΤΑΣΗ 2 6113 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ. ΤΟΜΟΣ Β2 ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΑΤΖΗΙΩΣΗΦ ΒΙΒΛΙΌΡΑΜΑ 2004 ΑΘΉΝΑ Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη Μπορείτε να βρείτε πολλα απο αυτά τα βιβλία σε ηλεκτρονική μορφή, σε ιστοτόπους όπως η λιμπγκεν: http://gen.lib.rus.ec/ Γενική εισαγωγή στο μάθημα. Το πλαίσιο του φαινομένου και οι βασικές εξηγητικές έννοιες. Άκρα δεξιά, φασισμός, ναζισμός, αντεπανάσταση, πατριαρχία και μισογυνική κουλτούρα, ρατσισμός, αντισημιτισμός, αντιρομανισμός, εθνικισμός, ιμπεριαλισμός, δουλεία, καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, καπιταλιστικό σύστημα. Arno J. Mayer, Dynamics of Counterrevolution in Europe, 1870-1956. An Analytic Framework, Harper and Row, Νέα Υόρκη, Evanston, Λονδίνο 1971. Arno J. Mayer, The Persistence of the Old Regime. Europe to the Great War, Pantheon Books, Νέα Υόρκη 1981. David Blackbourn, Geoff Eley, The Peculiarities of German History. Bourgeois Society and Politics in Nineteenth-Century Germany, Οξφόρδη: Oxford University Press 1984. Garry Leech, Capitalism. A Structural Genocide, Zed Books, London, New York 2012. David E. Stannard, American Holocaust. Columbus and the Conquest of the New World, Oxford University Press, New York, Oxford 1993. Colin Martin Tatz, With Intent to Destroy. Reflecting on Genocide, Verso, London, New York 2003. James Q. Whitman, Hitler’s American Model. The United States and the Making of Nazi Race Law, Princeton University Press, Princeton, Oxford 2017. 2. Οι καταβολές της ευρωπαϊκής άκρας δεξιάς τον δεκατο ένατο αιώνα. Γαλλική Επανάσταση και αντεπανάσταση. Παλινόρθωση και Λευκή Τρομοκρατία. Γενοκτονίες, αποικιοκρατία και ιμπεριαλισμός. Θρησκεία και επιστήμη. Οριενταλισμός, ρατσισμός, αντισημιτισμός, αντιρομανισμός, και κοινωνικός δαρβινισμός. Zeev Sternhell, O αντι-Διαφωτισμός από τον 18ο αιώνα ως τον Ψυχρό Πόλεμο, μετάφραση Άννα Καρακατσούλη, επιμέλεια Αλέξανδρος Κιουπκιολής, Πόλις, Αθήνα 2009 [2006]. David D. Roberts, The Syndicalist Tradition and Italian Fascism, The University of North Carolina Press, Chapel Hill 1979. Norberto Bobbio, Δεξιά και αριστερά. Σημασία και αίτια μιας πολιτικής διάκρισης, προλεγόμενα Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, μετάφραση Ελεονώρα Ανδρεαδάκη, Πόλις, Αθήνα 1995 [1995]. 3. Ιστοριογραφικές και πολιτικές προσεγγίσεις του φασισμού. Μαρξιστικές σχολές, ανθρωπολογία, ψυχολογία, πολιτισμικές σπουδές, κοινωνιολογία, πολιτική επιστήμη, ιστορία. Στάνλεϋ Πέην, Ζεβ Στερνέλ, Τζωρτζ Μος, Τιμ Μέησον, Ρότζερ Ήτγουελ, Ρότζερ Γκρίφφιν, Εμίλ Νόλτε, Εμίλιο Τζεντίλε. Pierre Aycoberry, La Question nazie. Les interpretations du national-socialisme 1922-1975, Παρίσι: Seuil 1979. Martin Blinkhorn, ‘Αfterthoughts Route Maps and Landscapes: Historians, “Fascist Studies” and the Study of Fascism’, Totalitarian Movements and Political Religions 5 [2004], σ. 507-526. Roger Griffin (επιμ.), Fascism, Οξφόρδη: Oxford University Press 1995. Roger Griffin (επιμ.), International Fascism: Theories, Causes and the New Consensus, Λονδίνο, Σύδνεϋ, Ώκλαντ: Arnold 1998. Roger Griffin, The nature of Fascism, Λονδίνο – Νέα Υόρκη: Routledge 1993. Τάκης Ian Kershaw - Moshe Lewin, Stalinism and Nazism: Dictatorships in Comparison, Καίμπριτζ: Cambridge University Press 1997. Ian Kershaw, The Nazi Dictatorship: Problems and Perspectives of Interpretation, Λονδίνο: Arnold 2000. Martin Kitchen, Fascism, Λονδίνο: Macmillan 1976. 4. Aνατομία του φασισμού: η θεώρηση του Ρόμπερτ Πάξτον. Robert O. Paxton, The Anatomy of Fascism, Penguin Books, Harmondsworth 2005· και στα ελληνικά, Ρόμπερτ Πάξτον, Η ανατομία του φασισμού, μετάφραση Κατερίνα Χαλμούκου, Κέδρος, Αθήνα 2007. Robert O. Paxton, Europe in the Twentieth Century, Fort Worth: Harcourt Brace 3 1997. Robert O. Paxton, French Peasant Fascism: Henry Dorgeres’s Greenshirts and the Crises of French Agriculture, 1929-1939. Οξφόρδη: Oxford University Press 1997. 5. Aνατομία του φασισμού: οι μαρξιστικές θεωρήσεις. David Beetham, Marxists in Face of Fascism, Μάντσεστερ: Manchester University Press 1984. David Blackbourn. Geoff Eley, The Peculiarities of German History. Bourgeois Society and Politics in Nineteenth-Century Germany, Oxford University Press, Οξφόρδη 1984. R. J. B. Bosworth, The Italian Dictatorship: Problems and Perspectives in the Interpretation of Mussolini and Fascism, Arnold 1998. R. J. B. Bosworth, Mussolini, Λονδίνο: Arnold 2002. Michael Dobkowski – Isidor Wallimann, Radical Perspectives on the Rise of Fascism in Germany, 1919-1945, Nέα Υόρκη: Monthly Review Press 1989. Michael Dobkowski – Isidor Wallimann, Towards the Holocaust: The Social and Economic Collapse of the Weimar Republic, Westport CT: Greenwood Press 1983. Daniel Guerin, Fascism and Big Business, μετάφραση Frances και Mason Merrill, Νέα Υόρκη: Monad Press 1973 [1939]. Νίκος Πουλαντζάς - Ραλφ Μίλλιμπαντ - Ζαν Πιέρ Φάυ, Προβλήματα του σύγχρονου κράτους και του φασιστικού φαινομένου, Αθήνα: Θεμέλιο 1977 [1969-1975]. Νίκος Πουλαντζάς, Φασισμός και δικτατορία. Η Τρίτη Διεθνής αντιμέτωπη στο φασισμό, μετάφραση Χριστίνα Αγριαντώνη, Αθήνα: Ολκός 1975 [1970]. Arno J. Mayer, Dynamics of Counterrevolution in Europe, 1870-1956. An Analytic Framework, Harper and Row, Νέα Υόρκη, Evanston, Λονδίνο 1971. Arno J. Mayer, The Persistence of the Old Regime. Europe to the Great War, Pantheon Books, Νέα Υόρκη 1981. Gerd Rainer Horn, European Socialists Respond to Fascism: Ideology, Activism and Contingency in the 1930s, Νέα Υόρκη – Οξφόρδη: Oxford University Press 1996. Wilhelm Reich, The Mass Psychology of Fascism, Penguin, Χάρμοντζουερθ 1975 [1933]. Dave Renton, Fascism: Theory and Practice, Λονδίνο: Pluto Press 1999. Leon Trotsky, The Struggle Against Fascism in Germany, Χάρμοντζουερθ: Penguin 1975. David Blackbourn, Geoff Eley, The Peculiarities of German History. Bourgeois Society and Politics in Nineteenth-Century Germany, Οξφόρδη: Oxford University Press 1984. 6. Η διανοητική προϊστορία του φασισμού στις ευρωπαϊκές χώρες. Αντεπανάσταση, αντισημιτισμός, δικαιολογήσεις του ιμπεριαλισμού, καθολικισμός, προτεσταντισμός και ορθοδοξία, οριενταλισμός, ρατσισμός, αντισημιτισμός, αντιρομανισμός, κοινωνικός δαρβινισμός. Walter L. Adamson, Avant-garde Florence: From Modernism to Fascism, Καίμπριτζ Μασσαχουσέτης – Λονδίνο: Harvard University Press 1993. Alexander J. DeGrand, The Italian Nationalist Association and the Rise of Fascism in Italy, Λίνκολν και Λονδίνο: University of Nebraska Press 1978. Peter Gay, The Cultivation of Hatred, τ. Γ’ του The Bourgeois Experience, Victoria to Freud, Νέα Υόρκη και Λονδίνο: Norton 1993. George L. Mosse, The Crisis of German Ideology. Intellectuial Origins of the Third Reich, Νέα Υόρκη: Grosset & Dunlap 1964. George L. Mosse, Masses and Man. Nationalist and Fascist Perceptions of Reality, Ντητρόιτ: Wayne State University Press 1987. George L. Mosse, Germans and Jews. The Right, the Left, and the Search for a “Third Force” in Pre-Nazi Germany, Ντητρόιτ: Wayne State University Press 1987. Ernst Nolte, Three Faces of Fascism, Νέα Υόρκη: Holt, Rinehart & Winston 1966 [1963]. Fritz Stern, The Politics of Cultural Despair. A Study in the Rise of the Germanic Ideology, Μπέρκλεϋ: University of California Press 1961. Zeev Sternhell, Mario Sznajder, Maia Asheri, The Birth of Fascist Ideology: from Cultural Rebellion to Political Revolution, μετάφραση David Maisel, Πρίνστον: Princeton University Press 1994. Zeev Sternhell, Neither Right nor Left: Fascist Ideology in France, μετάφραση David Maisel, Μπέρκλεϋ και Λος Άντζελες: University of California Press 1996. Zeev Sternhell, La droite revolutionnaire, 1885–1914. Les Οrigines francaises du fascisme, Παρίσι: Seuil 1978. Henry Stuart Hughes, Consciousness and Society, Λονδίνο: Paladin 1974. Klaus Theweleit, Male Fantasies, τ. Α’-Β’, Οξφόρδη: Blackwell 1987-1989. Mihaly Vajda, Fascisme et mouvement de masse, Παρίσι: Le sycomore 1979. John Weiss, Conservatism in Europe. 1770-1945. Traditionalism, Reaction and Counter-Revolution, Thames and Hudson, Λονδίνο 1977. Και στα ελληνικά, John Weiss, Ο συντηρητισμός στην Ευρώπη, 1770-1945. Παραδοσιοκρατία, αντίδραση και αντεπανάσταση, μετάφραση Μαρία Μυλωνά, επιστημονική θεώρηση Σπύρος Μαρκέτος, Θύραθεν, Θεσσαλονίκη 2010. 7. Η γέννηση των φασιστικών κινημάτων γύρω στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο φασισμός διεκδικεί την εξουσία. Συντηρητικοί, φιλελεύθεροι, και φασίστες. David Abraham, The Collapse of the Weimar Republic: Political Economy and Crisis, Πρίνστον: Princeton University Press 1981. Theodor Adorno, The Psychological Technique of Martin Luther Thomas’ Radio Addresses, Στάνφορντ: Stanford University Press 2000 [1943]. Pierre Aycoberry, The Social History of the Third Reich, 1933-1945, μετάφραση Janet Lloyd, Νέα Υόρκη: The New Press 1999. Martin Blinkhorn, Mussolini and Fascist Italy, Λονδίνο – Νέα Υόρκη: Routledge 1994. Thomas Childers, The Nazi Voter. The Social Foundations of Fascism in Germany, 1919-1933, Chapel Hill και Λονδίνο: The University of North Carolina Press 1983. Charles F. Delzell, Mediterranean Fascism, 1919-1945, Νέα Υόρκη, Evanston και Λονδίνο: Harper & Row 1970. Allen Douglas, From Fascism to Libertarian Communism. Georges Valois Against the Third Republic, Μπέρκλεϋ – Λος Άντζελες – Οξφόρδη University of California Press 1992. Robert Soucy, French Fascism: The First Wave, 1924-1933, Νιου Χάβεν και Λονδίνο: Yale University Press 1986. Robert Soucy, French Fascism: The Second Wave, 1933-1939, Νιου Χάβεν και Λονδίνο: Yale University Press 1986. John Weiss, The Fascist Tradition. Radical Right-Wing Extremism in Modern Europe, Nέα Υόρκη, Evanston και Λονδίνο: Harper and Row 1967. _______, Conservatism in Europe. 1770-1945. Traditionalism, Reaction and Counter-Revolution, Λονδίνο: Thames and Hudson 1977. John Weiss, Ideology of Death. Why the Holocaust Happened in Germany, Σικάγο: Elephant 1996. John Weiss (επιμ.), Nazis and Fascists in Europe 1918-1945, Σικάγο: Quadrangle Books 1969. 8. Καταβολές και μορφές της άκρας δεξιάς στην προπολεμική και τη μεσοπολεμική Ελλάδα. Τα πέντε ρεύματα της ακροδεξιάς. Ίωνας Δραγούμης. Εθνικός Διχασμός, αγροτικό και προσφυγικό ζήτημα. Μεσοπολεμικές δικτατορίες. Τοπικά μαζικά κινήματα. Παντελής Πουλιόπουλος, Κείμενα, για τον πόλεμο, τη δικτατορία, το νέο κόμμα, Αθήνα: Πρωτοποριακή Βιβλιοθήκη 1977 [1920-1941]. [Παντελής Πουλιόπουλος], Πόλεμος κατά τού πολέμου: Αποφάσεις τού πρώτου πανελληνίου συνεδρίου Παλαιών Πολεμιστών και Θυμάτων Στρατού, Αθήνα: Διεθνής Βιβλιοθήκη 1975 [1924]. Γιάννης Γιαννουλόπουλος, ‘Η ευγενής μας τύφλωσις...’: εξωτερική πολιτική και ‘εθνικά θέματα’ από την ήττα του 1897 έως τη Μικρασιατική Καταστροφή, Αθήνα: Βιβλιόραμα 1999. Σωτήριος Π. Γκοτζαμάνης, Kοινωνικαί τάξεις και πολιτικά κόμματα, Θεσσαλονίκη: Tριανταφύλλου 1922. Σπύρος Μαρκέτος, Πώς φίλησα τον Μουσολίνι. Τα πρώτα βήματα του ελληνικού φασισμού, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2006. Luca de Caprariis, ‘ “Fascism for Export”? The Rise and Eclipse of the Fasci Italiani all’ Εstero’, Journal of Contemporary History 35 [2000], σ. 151-183. Aλέκος Δάγκας, Ο χαφιές. Το κράτος κατά του κομμουνισμού. Συλλογή πληροφοριών από τις υπηρεσίες Ασφαλείας Θεσσαλονίκης, 1927, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα 1995. Γιώργος B. Δερτιλής, Ιστορία του ελληνικού κράτους, 1830-1920, τ. Α’ - Β’, Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας 2005. Iων Δραγούμης, Φύλλα ημερολογίου E' (1913-1917), επιμέλεια Θεόδωρος N. Σωτηρόπουλος. Aθήνα:Eρμής 1986. Iων Δραγούμης [Ίδας], Μαρτύρων και ηρώων αίμα, Αθήνα 1907. Iων Δραγούμης [Ίδας], Ελληνικός πολιτισμός, Αλεξάνδρεια: Γράμματα 1913. Γεώργιος B. Λεονταρίτης [George B. Leon], Greece and the Great Powers, 1914-1917, Θεσσαλονίκη: Institute for Balkan Studies 1974. Aντώνης Λιάκος, Eργασία και πολιτική στην Eλλάδα του Mεσοπολέμου. Tο Διεθνές Γραφείο Eργασίας και η ανάδυση των κοινωνικών θεσμών, Aθήνα: Iδρυμα Eρευνας και Παιδείας της Eμπορικής Tράπεζας της Eλλάδος 1993. Σεραφείμ Mάξιμος, Kοινοβούλιο ή δικτατορία; Θεσσαλονίκη: M. Tριανταφύλλου και Σια 1930. Σπύρος Mαρκέτος [Spyros Marchetos], ‘Avraam Benaroya and the Impossible Reform’, Justice. Special Issue ‘Remember Salonika’ [1999]. Σπύρος Mαρκέτος, Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου και η εποχή του. Αντινομίες του μεταρρυθμιστικού σοσιαλισμού, ανέκδοτη διδακτορική διατριβή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ, Αθήνα 1998. Σπύρος Mαρκέτος, ‘Έθνος χωρίς εβραίους; απόψεις της ιστοριογραφικής κατασκευής του ελληνισμού’, Σύγχρονα Θέματα 52-53 [1994] Σπύρος Mαρκέτος, ‘Tο πλαίσιο ενσωμάτωσης της σεφαραδικής Θεσσαλονίκης στην Eλλάδα, 1912-1914’, στο Ο ελληνικός εβραϊσμός, Αθήνα: Εκδόσεις του Iδρύματος Πολιτισμού και Παιδείας της Σχολής Mωραΐτη 2000. Γιώργος Θ. Mαυρογορδάτος, Eθνικός Διχασμός και μαζική οργάνωση, Aθήνα: Aλεξάνδρεια 1996. Γιώργος Θ. Mαυρογορδάτος [George Th. Mavrogordatos], Stillborn Republic. Social Coalitions and Party Strategies in Greece, 1922-1936, Mπέρκλεϋ: University of California Press 1983. [Iωάννης Mεταξάς], Iωάννης Mεταξάς. Tο προσωπικό του Hμερολόγιο, επιμέλεια Xρήστος Xρηστίδης, τ. A'. Aθήνα: Γκοβόστης 1950. Γιάννης Ταμτάκος, Αναμνήσεις μιας ζωής στο επαναστατικό κίνημα, Θεσσαλονίκη: Κύκλοι Αντιεξουσίας 2003. Spyros Marchetos, «A Slav Macedonian Greek Fascist? Deciphering the Ethnicophrosyne of Sotirios Gotzamanis», στο Alexandra Ioannidou, Christian Voss (eds.), Slavic Studies after the EU-Enlargement: Challenges and Prospects. Proceedings of the First Interdisciplinary Slavic Studies Conference. University of Macedonia, Salonica, 29/9-1/10/2006, Berliner Slawistische Arbeiten (Peter Lang Verlag), Βερολίνο 2008. Χάγκεν Φλάισερ (επιμ.), Η Ελλάδα ’36-49. Από τη Δικτατορία στον Εμφύλιο. Τομές και συνέχειες, Καστανιώτης, Αθήνα 2003. Χρ. Σ. Χουρμούζιος, Τα κατά την 18ην και 19ην Νοεμβρίου 1916 και επέκεινα. Μετά ιστορικής προεισαγωγής και επί τη βάσει των γενομένων εν τη Βουλή και δι' επισήμων εγγράφων αποκαλύψεων, Εκ των Τυπογραφείων της "Εσπερίας", Λονδίνο 1919.       9. Ο φασισμός συντρίβεται στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μεταπολεμική οικονομική άνθηση, κορπορατισμός και περιθωριοποίηση της άκρας δεξιάς. Arno J. Mayer, Why Did the Heavens not Darken? The Final Solution in History, Verso, London 1998. MacGregor Knox, ‘Conquest, Foreign and Domestic, in Fascist Italy and Nazi Germany’, The Journal of Modern History 56 [1984], σ. 1-57. 10. Άκρα δεξιά και φασισμός στη μεταπολεμική Ελλάδα, 1950-2010. Nίκος Aλιβιζάτος, Oι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση, 1922-1974. Oψεις της ελληνικής εμπειρίας, Aθήνα: Θεμέλιο 2 1986. Mark Mazower (επιμ.), After the War was Over. Reconstructing the Family, Nation, and State in Greece, 1943-1960, Πρίνστον και Οξφόρδη: Princeton University Press 2000. Χριστόφορος Βερναρδάκης, «Οι εκλογές της 17ης Ιουνίου και οι νέες τομές στο κομματικό σύστημα», στο http://www.vernardakis.gr/uplmed/File/AYGI%2024-6-2012.pdf Γεώργιος Γεωργαλάς, Η ιδεολογία της Επαναστάσεως. Όχι δόγματα, αλλά ιδεώδη, χ.τ.ε., χ.χ.. Γεώργιος Γεωργαλάς, Πυρηνική ειρήνη (pax nucleara). Εγχειρίδιον τεχνικής του σιωπηλού πολέμου, Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός, Αθήναι 1970. Σωτήριος Γκοτζαμάνης, Η παρά των Ελλήνων κατάκτησις της Ασίας υπό την ηγεσίαν του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Διάλεξις γενομένη εν τη αιθούση της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών την 14ην Μαρτίου 1957, Θεσσαλονίκη 1957. Νίκος Καρκάνης, Οι δοσίλογοι της Κατοχής. Δίκες – παρωδία. Ντοκουμέντα-αποκαλύψεις, μαρτυρίες, Αθήνα 1981. Νίκος Κλείτσικας, Andrea Speranzoni, Φαινόμενα τρομοκρατίας. Ο ελληνικός νεοφασισμός μέσα από τα απόρρητα έγγραφα των Μυστικών Υπηρεσιών, Προσκήνιο, Αθήνα 2003. Τάσος Κωστόπουλος, Η αυτολογοκριμένη μνήμη. Τα Τάγματα Ασφαλείας και η μεταπολεμική εθνικοφροσύνη, Φιλίστωρ, Αθήνα 2005. Βασίλης Κ. Λάζαρης, Ο Εμφύλιος Πόλεμος στην Αχαΐα, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2006. Γιώργος Μαργαρίτης, Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου 1946 – 1949, Βιβλιόραμα, Αθήνα 5 2005. Γεώργιος Παπαδόπουλος, Το δόγμα Τρούμαν και η επανάστασις των εθνικών ενόπλων δυνάμεων, Αθήναι Μάιος 1967. Δημήτρης Ψαρράς, Το κρυφό χέρι του Καρατζαφέρη, Η τηλεοπτική αναγέννηση της ελληνικής Ακροδεξιάς, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2010. 11. Η αναβίωση του φασισμού και του αντιφασισμού στην Ευρώπη, 1970-2010. Τομές και συνέχειες μεταξύ Νέας Τάξης και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Richard Wolin, Heidegger’s Children. Hannah Arendt, Karl Loewith, Hans Jonas, and Herbert Marcuse, Πρίνστον και Οξφόρδη: Princeton University Press 2001. Richard Wolin, The Seduction of Unreason. The Intellectual Romance with Fascism from Nietzsche to Postmodernism, Πρίνστον και Οξφόρδη: Princeton University Press 2001. Eric Wilson (επιμ.), Government of the Shadows. Parapolitics and Criminal Sovereignty, Pluto Press, Λονδίνο, Νέα Υόρκη 2009. Sean Birchall, Beating the Fascists. The Untold Story of Anti-Fascist Action, Freedom Press, Λονδίνο 2010 Daniele Ganser, NATO’s Secret Armies. Opertation Gladio and Terrorism in Western Europe. An Approach to NATO’s Secret Stay-Behind Armies, πρόλογος John Prados, Frank Cass, Λονδίνο 2005· και στα ελληνικά, Ντανιέλε Γκάνσερ, Οι μυστικοί στρατοί του ΝΑΤΟ: Η επιχείρηση Gladio και η τρομοκρατία στη Δυτική Ευρώπη, μετάφραση Κωνσταντίνος Φασούλης, πρόλογος-επιμέλεια Κλεάνθης Γρίβας, Antilogos, Αθήνα 2007. Colin Sparks, Never Again! Hows and Whys of Stopping Fascism, Bookmarks, Λονδίνο 1980, και στα ελληνικά, Κόλιν Σπαρκς, Ποτέ ξανά!, Κίνηση Απελάστε τον Ρατσισμό, Αθήνα 2011. 12. Φιλελεύθερη, συντηρητική και φασιστική άκρα δεξιά στο πλαίσιο της τερματικής κρίσης του καπιταλισμού. Public Issue, “Πολιτικές αξίες & ιδεολογίες σήμερα στην Ελλάδα-1. Πως άλλαξε ο ιδεολογικός χάρτης, στην περίοδο 2009-2017”, Πέμπτη, 21 Σεπτεμβρίου 2017. Σπύρος Μαρκέτος, "Βουτυρομπεμπές ή βασανιστής; Μακντόναλντ ή Μουσσολίνι;", Infowar.gr, 20 Σεπτέμβρη 2015, διαθέσιμο στο http://bit.ly/2FQCMqv . Σπύρος Μαρκέτος, “Αντινομίες της δίκαιης ανάπτυξης”, στο Λεωνίδας Βατικιώτης (επιμ.), Έξοδος αδιέξοδος. Η κληρονομιά των μνημονίων και οι ανοιχτοί λογαριασμοί, Τόπος, Αθήνα 2018, σ.57-99. Christian Morrisson, Adjustment and Equity, Policy Brief No. 1, OECD 1992 Christian Morrisson, The Political Feasibility of Adjustment, Policy Brief No. 13, OECD 1996.