ECTS:

5

Κωδικός Μαθήματος:

ΚΥ0705

Κύκλος / Επίπεδο:

Προπτυχιακό

Υποχρεωτικό / Επιλογής:

Υποχρεωτικό

Περίοδος Διδασκαλίας:

Χειμερινό

Περιεχόμενο Μαθήματος:

Το μάθημα αυτό διερευνά με ενιαίο και συνεκτικό τρόπο τις σύνθετες πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις του διεθνούς οικονομικού συστήματος. Τις δυο τελευταίες δεκαετίες, οι εντυπωσιακές εξελίξεις στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας και των τηλεπικοινωνιών, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη απελευθέρωση των αγορών, προκάλεσαν σημαντικές αλλαγές στη φύση και τη δομή του διεθνούς ανταγωνισμού και των διεθνών οικονομικών σχέσεων. Το γεγονός αυτό οδήγησε πολλούς ειδήμονες να κάνουν λόγο για ένα νέο φαινόμενο, την οικονομική παγκοσμιοποίηση, βασικό χαρακτηριστικό της οποίας υποτίθεται ότι είναι η συνεχής αποδυνάμωση των εθνικών κρατών και της οικονομικής πολιτικής τους, η ενίσχυση του ρόλου των αγορών και των πολυεθνικών εταιρειών και η βαθμιαία ανάδυση υπερεθνικών θεσμών διακυβέρνησης. Ωστόσο, τα τελευταία δυο χρόνια η παγκόσμια οικονομία συγκλονίζεται από τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση από την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης του Μεσοπολέμου. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η κρίση αυτή είναι κρίση του μοντέλου της αχαλίνωτης εξωστρέφειας, η πρώτη μεγάλη κρίση της σύγχρονης παγκοσμιοποίησης, η οποία εκ των πραγμάτων μεταβάλλει άρδην τις απόψεις και τις στρατηγικές των μεγάλων χωρών για το παρόν και το μέλλον της παγκοσμιοποίησης και του διεθνούς καταμερισμού εργασίας. Η κρίση αυτή είναι τόσο βαθιά, που θέτει σε δοκιμασία το πρότυπο της οικονομικής θεωρίας και πολιτικής που κυριάρχησε ανά την υφήλιο τα τελευταία 30 χρόνια. Μελετώντας προσεκτικά και τεκμηριωμένα τη διαχρονική εξέλιξη του διεθνούς εμπορίου, του διεθνούς νομισματικού & χρηματοπιστωτικού συστήματος και των διεθνών άμεσων επενδύσεων των πολυεθνικών, το μάθημα αυτό προσπαθεί να αποσαφηνίσει την ιστορική δυναμική και τη γεωγραφική δομή της σύγχρονης παγκοσμιοποίησης και τις επιπτώσεις της στην οικονομική δυναμική των πλούσιων και των φτωχών χωρών. Προσπαθεί, ακόμη, να αναδείξει το σημαντικό ρόλο που εξακολουθούν να διαδραματίζουν τα εθνικά κράτη και οι εθνικές οικονομικές πολιτικές τόσο στα πλαίσια του ολοκληρωμένου αυτού συστήματος διεθνών σχέσεων, όσο και σε επίπεδο περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης και διακυβέρνησης (Ευρωπαϊκή Ένωση, Βόρεια Αμερική, Νοτιοανατολική Ασία). Έναν ρόλο που σαφώς ενισχύεται εν μέσω των σημερινών οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων. Σημαντικό μέρος του μαθήματος θα αφιερωθεί στην ανατομία και τη διαχρονική ανάλυση της σημερινής διεθνούς οικονομικής κρίσης, σε μια προσπάθεια να διερευνηθούν οι διαφαινόμενες σοβαρές αλλαγές και ανακατατάξεις που λαμβάνουν χώρα στη διεθνή οικονομική και πολιτική σκηνή.

Μετά από τη συστηματική παρακολούθηση του μαθήματος, οι φοιτητές θα μπορούν να κατανοήσουν, να αναλύσουν, να ερμηνεύσουν και να αξιολογήσουν: 1) Τις εναλλακτικές θεωρητικές προσεγγίσεις της σύγχρονης παγκοσμιοποίησης. 2)Τις μεταπολεμικές εξελίξεις στο διεθνές εμπόριο, στις διεθνείς άμεσες επενδύσεις και στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. 3) Τα αίτια της σημερινής παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος) 1) Rodrik, D. (2012). Το Παράδοξο της Παγκοσμιοποίησης: Η Δημοκρατία και το Μέλλον της Παγκόσμιας Οικονομίας. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική. 2)Cohn, Th. (2009). Διεθνής Πολιτική Οικονομία: Θεωρία και Πράξη. Αθήνα: Εκδόσεις Gutenberg. Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη Albert, M. (1993). Καπιταλισμός εναντίον Καπιταλισμού. Αθήνα: Εκδόσεις Γαλαίος. Ανδριανόπουλος, Α. (2001). Η Παγκοσμιοποίηση και οι Εχθροί της. Αθήνα: Εκδόσεις Libro. Askenazy, P. & Cohen, D. (2010). Οικονομική Κρίση: Αίτια και Προοπτικές. Αθήνα: Εκδόσεις Πόλις. Bhagwati, J. (2004). In Defense of Globalization. New York: Oxford University Press. Bairoch, P. (2000). “The Constituent Economic Principles of Globalization in Historical Perspective: Myths and Realities”. International Sociology, 15 (2): 197-214. Βαρουφάκης, Γ. (2012). Παγκόσμιος Μινώταυρος: Οι Πραγματικές Αιτίες της Κρίσης. Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη. Beck, U. (2000). Τι Είναι Παγκοσμιοποίηση; Λανθασμένες Αντιλήψεις και Απαντήσεις. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη. Βεργόπουλος, Κ. (1999). Παγκοσμιοποίηση: Η Μεγάλη Χίμαιρα. Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη. Blyth, M. (2002). Great Transformations: The Rise and Decline of Embedded Liberalism. Cambridge: Cambridge University Press. Boyer, R. & Drache, D. (eds) (1996). States against Markets: The Limits of Globalization. London: Routledge. Brender, A. & Pisani, F. (2009). Globalized Finance and Its Collapse. Brussels: Dexia. http://www.iepecdg.com.br/uploads/livros/Brender_PisaniGlobalised_finance.pdf Chang, H-J. (2002). Kicking Away the Ladder: Development Strategy in Historical Perspective. London: Anthem. ——— (2011). 23 Αλήθειες που δεν Μας Λένε για τον Καπιταλισμό. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη. Chomsky, N. (2000). Κέρδος και Πολίτης: Νεοφιλελευθερισμός και Παγκόσμια Τάξη. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη. Δουράκης, Γ. (2004). Ψηφιακή Τεχνολογία και Οικονομική Δυναμική: Το Παράδοξο της Παραγωγικότητας και του Οικονομικού Φιλελευθερισμού. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. ——— (2005). Νέες Μορφές Οργάνωσης: Η Αμφιλεγόμενη Δυναμική του Βιομηχανικού Καπιταλισμού στα Τέλη του 20ου και τις Αρχές του 21ου Αιώνα. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. ——— (2010). «Παγκόσμια Οικονομική Κρίση και Οικονομικές Πολιτικές: Επιστροφή του John Maynard Keynes;». Στο Global Crisis and Economic Policy, Proceedings of the 11th International Conference of the Economic Society of Thessaloniki. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΑΤΕΙ, 2011. ——— (2011). «Από την Πιστωτική Κρίση των Τραπεζών στη Δημοσιονομική Κρίση των Κρατών», στο: Bitzenis, A. et al. (eds.) (2012). Proceedings of the International Conference on International Business (ICIB), Thessaloniki, 19-21 May 2011. Εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης, σσ. 164-178. http://www.icib.eu/files/Download/icib2011pdf.pdf ——— (2011). «Οδηγία Bolkestein: Αγοραίος Φιλελευθερισμός εναντίον Κοινωνικής Ευρώπης στον Τομέα των Υπηρεσιών», στο συλλογικό έργο: Α. Μανιτάκης κ. ά. (επιμ.). Η Δημοκρατία μεταξύ Ουτοπίας και Πραγματικότητας. Αθήνα: Εκδόσεις Σαββάλας. Dourakis, G. (2014). “Doomed to Failure: The EU's Role in the Greek Debt Crisis”. In The Great Catalyst: European Union Project and Lessons from Greece and Turkey, edited by B. Temel. Lanham, MD: Lexington Books. Δουράκης, Γ. & Γ. Χατζηκωνσταντίνου (2008). «Ο Αντιφιλελεύθερος και Αναχρονιστικός Χαρακτήρας του Νεοφιλελεύθερου Εκσυγχρονισμού: Μια Πολανιοκεϊνσιανή Ανάλυση». Στο Γ. Δουράκης et al. (2008). Εναλλακτικές Προσεγγίσεις της Ανάπτυξης. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκης. Eichengreen, B. (1998). Globalizing Capital: A History of the International Monetary System. Princeton: Princeton University Press. Epstein, G. (ed.) (2005). Financialization and the World Economy. Northampton: Edward Elgar. Esping-Anderson, G. (1990). Οι Τρεις Κόσμοι του Καπιταλισμού της Ευημερίας. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα [2006]. Fitoussi, J.-P. (2003). Για να Μπορούμε να Επιλέγουμε: Για το Δημοκρατικό Έλεγχο της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Εξουσίας. Αθήνα: Εκδόσεις Πόλις. Foster, J.-B. and Magdoff, F. (2009). The Great Financial Crisis: Causes and Consequences. New York: Monthly Review Press. Friedman, T. (2001). Το Lexus και η Ελιά: Τι Είναι η Παγκοσμιοποίηση. Αθήνα: Εκδόσεις Ωκεανίδα. Friedman, M. & A. Schwartz (1971). A Monetary History of the United States, 1867-1960. Princeton: Princeton University Press, 1971. Gilpin, R. (2002). Η Πρόκληση του Παγκόσμιου Καπιταλισμού: Η Παγκόσμια Οικονομία τον 21ο Αιώνα. Αθήνα: Εκδόσεις Ποιότητα. ——— (2003). Παγκόσμια Πολιτική Οικονομία: Η Διεθνής Οικονομική Τάξη. Αθήνα: Εκδόσεις Ποιότητα. Gray, J. (1999). Απατηλή Αυγή: Οι Αυταπάτες του Παγκόσμιου Καπιταλισμού. Αθήνα: Εκδόσεις Πόλις. Greider, W. (1999). Ο Μανιακός Καπιταλισμός. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη. Held, D. & McGrew, A. (2004). Παγκοσμιοποίηση / Αντι-Παγκοσμιοποίηση. Αθήνα: Εκδόσεις Πολύτροπον. Hirst, P. & Thompson, G. (2000). Η Παγκοσμιοποίηση σε Αμφισβήτηση: Η Διεθνής Οικονομία και οι Δυνατότητες Διακυβέρνησης. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. ILO (2004). A Fair Globalization: Creating Opportunities for All. Geneva: International Labor Organization - WCSDG. IMF (2008). Global Financial Stability Reportt: Containing Systemic Risks and Restoring Financial Soundness. Washington DC, April. ——— (2009). “Fiscal Implications of the Global Economic and Financial Crisis”. IMF Staff Position Note, SPN/09/13, June 9. ——— (2010). World Economic Outlook: Recovery, Risk and Rebalancing. Washington, D.C.: IMF Publications, October 2010. Keynes, J. M. (1919). The Economic Consequences of the Peace. http://socserv2.mcmaster.ca/econ/ugcm/3ll3/keynes/pdf%26filename%3Dpeace3.pdf Kindleberger, C. (1978). Manias, Panics and Crashes: A History of Financial Crises. New York: Basic Books. Kirshner, J. (1999). “Keynes, Capital Mobility, and the Crisis of Embedded Liberalism”. Review of International Political Economy, 6 (3): 313-337. Lagarde, C. (2011). “Don’t Let Fiscal Brakes Stall Global Recovery”. Financial Times, August 16. Krippner, G. (2005). “The Financialization of the American Economy”. Socio-Economic Review, 3: 173-208. Κοτζιάς, Ν. (2003). Παγκοσμιοποίηση: Η Ιστορική Θέση, το Μέλλον και η Πολιτική Σημασία. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη. ——— (2004). Το Ενεργητικό Δημοκρατικό Κράτος: Εθνικό Κράτος και Παγκοσμιοποίηση. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη. Krugman, P. (2000). Διεθνισμός για Ευρεία Κατανάλωση. Αθήνα: Εκδόσεις Πόλις. ——— (2009). Η Κρίση του 2008 και η Επιστροφή των Οικονομικών της Ύφεσης. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη. ——— (2012). Τέλος στην Ύφεση, Τώρα! Αθήνα: Εκδόσεις Πόλις. Lamy, P. (2006). Η Παγκόσμια Δημοκρατία: Για μια Νέα Παγκόσμια Διακυβέρνηση. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. Λαφοντέν, Ο. & Μίλερ, Κ. (1999). Μη Φοβάστε την Παγκοσμιοποίηση:Ευημερία και Δουλειά για Όλους. Αθήνα: Εκδόσεις Πόλις. Lehndorff, S. (ed.) (2012). A Triumph of Failed Ideas: European Models of Capitalism in the Crisis. Brussels: European Trade Union Institute. http://A_triumph_of_failed_ideas_WEB.pdf Luttwak, E. (2003). Αχαλίνωτος Καπιταλισμός: Νικητές και Ηττημένοι της Παγκόσμιας Οικονομίας. Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη. Magdoff, H. & Sweezy, P. (1987). Stagnation and Financial Explosion. New York: Monthly Review Press. Μηλιός, Γ. (1997). Θεωρίες για τον Παγκόσμιο Καπιταλισμό. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική. OECD (ed.) (2001). Governance in the 21st Century. Paris: OECD. ——— (2008). Growing Unequal? Income Distribution and Poverty in OECD Countries. OECD Publications. http://www.oecd.org/dataoecd/46/12/41528393.pdf Palley, T. (2007). “Financialization: What It Is and Why It Matters”. The Levy Economics Institute, WP No 525. ——— (2011). “The Contradictions of Export-led Growth”. Levy Economics Institute of Bard College, Public Policy Briet, No 119. http://www.levyinstitute.org/pubs/ppb_119.pdf Passet, R. (2004). Η Νεοφιλελεύθερη Αυταπάτη. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Παρατηρητής. ——— (2006). Ύμνος στην Παγκοσμιοποίηση από Έναν ‘Αντίπαλό’ της. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Επίκεντρο. Polanyi, K. [1944]. Ο Μεγάλος Μετασχηματισμός: Οι Πολιτικές και Κοινωνικές Απαρχές του Καιρού μας. Σκόπελος: Εκδόσεις Νησίδες. Polanyi-Levitt, K. (2006). “Keynes and Polanyi: The 1920s and the 1990s”. Review of International Political Economy, 13 (1): 152-177. P osner, R. (2009). “How I Became a Keynesian: Second Thoughts in the Middle of a Crisis”. The New Republic, September 23. http://www.tnr.com/article/how-i-became-keynesian# ——— (2009). A Failure of Capitalism: The Crisis of 2008 and the Descent into Depression. Cambridge: Harvard University Press. Rajan, R. (2010). Fault Lines: How Hidden Fractures Still Threaten the World Economy. Princeton: Princeton University Press. Ruggie, G. (1982). “ International Regimes, Transactions, and Change: Embedded Liberalism in the Post-War Economic Order”. International Organization, 36. ——— (2003). “Taking Embedded Liberalism Global: The Corporate Connection”, in: Held, D. & Koenig-Archibugi (eds.) (2003). Sassen, S. (2003). Χωρίς Έλεγχο; Η Εθνική Κυριαρχία, η Μετανάστευση και η Ιδιότητα του Πολίτη την Εποχή της Παγκοσμιοποίησης. Αθήνα: Εκδόσεις Μεταίχμιο. Sen, A. (2006). Η Ανάπτυξη ως Ελευθερία. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη. Shaxson, N. (2011). Offshore: Τα Νησιά των Θησαυρών. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαδόπουλος. Skidelsky, R. (2012). Keynes: Επιστροφή στη Διδασκαλία του. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική. Soros, G. (1999). Η Κρίση του Παγκόσμιου Καπιταλισμού: Η Ανοιχτή Κοινωνία σε Κίνδυνο. Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη. Stiglitz, J. (2002). Η Μεγάλη Αυταπάτη. Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη. ——— (2011). Ο Θρίαμβος της Απληστίας: Η Ελεύθερη Αγορά και η Κατάρρευση της Παγκόσμιας Οικονομίας. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαδόπουλος. Strange, S. (2004). Η Υποχώρηση του Κράτους και η Διάχυση της Εξουσίας στην Παγκόσμια Οικονομία. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. Thurow, L. (1995) Ο Επερχόμενος Οικονομικός Πόλεμος Μεταξύ Ιαπωνίας, Ευρώπης και Αμερικής. Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη. Turner, A. et al. (2010). The Future of Finance: The LSE Report. London: London School of Economics and Political Science. http://harr123et.files.wordpress.com/2010/07/futureoffinance5.pdf UNCTAD (2011). Trade and Development Report, 2011: Post-crisis Policy Challenges in the World Economy. Geneva: United Nations. http://www.unctad.org/en/docs/tdr2011_en.pdf